Μαρία Αγγελάκη (1924-1992): Ποίηση - " Ο Σκουριασμένος Κύλινδρος " Ποίηση (Μελοποιημένη από τον Ανδρέα Αρτέμη)

                     

              Μαρία Αγγελάκη   (1924-1992)       Ανδρέας Α. Αρτέμης                                          

Εξαιρετική ποιήτρια!

Από τη Λίμνη Ευβοίας. 

Τραγούδια της έχουν μελοποιηθεί 

από τον Ανδρέα Α. Αρτέμη

Ο συνθέτης σε παρέμβαση του στην ανάρτηση γράφει:

" Η Μαρία Αγγελάκη γεννήθηκε το 1924 στη Λίμνη Ευβοίας και πέθανε το 1992 στην Αθήνα. { Ο παππούς της ήταν κρητικός Δημήτριος Αγγελάκης και η γιαγιά της Υδραία Μαρία Τζώρτζη. Επονίτισσα καταφεύγει μετά τον εμφύλιο στην Αθήνα(όπως και εκατοντάδες χιλιάδες άλλοι). Μεταπολιτευτικά επιστρέφει και ασχολείται με τα πολιτιστικά της Λίμνης. Το 1991 εκδίδει την ποιητική της συλλογή "Ο σκουριασμένος κύλινδρος".}*Δεν παντρεύτηκε ποτέ. Ερωτεύτηκε όμως πολύ, όπως την εποχή εκείνη οι άνθρωποι ερωτευόντουσαν με ρομαντική, ποιητική μάλλον διάθεση....

Τα γράμματα τα έμαθε σε μεγάλη ηλικία από τη μεγάλη συγγραφέα Έλλη Αλεξίου, την οποία είχα την τύχη να την γνωρίσω αρχές του 1980 στην Αθήνα, μετά από επιμονή της ίδια της Μαρίας, να δω από κοντά εκείνη που την έμαθε να σκέφτεται και να γράφει....(Ακόμα θυμάμαι την ποίηση του Ρώσου Πούσκιν που μου διάβαζε κάποιες φορές, τις Κυριακές, όπως την δίδαξε η Αλεξίου, κυρίως αυτό ,μετά το μεσημεριανό φαγητό που έφτιαχνε, θυμάμαι με ιεροτελεστία....).Είχε πάθος όμως με την ποίηση.

Η Μαρία Αγγελάκη ζούσε στην Αθήνα με την αδελφή της Βάνα Αγγελάκη συγγραφέα αγγλοδιδασκάλισσα.(με τα βιβλία της μάθαμε εγγλέζικα στα σχολεία...). Από τους μελοποιημένους στίχους της Μαρίας ,μπορείτε να διαπιστώσετε τη ρομαντική της ψυχή, τη λυρική ποιητική της διάθεση. Η Μαρία Αγγελάκη έζησε λιτά... όπως σκεφτότανε, έτσι έγραφε. Δεν με συγχώρεσε ποτέ που έφυγα από την Αθήνα.(Αύγουστος του 1992).Επέστρεψα δύο φορές στη Λίμνη, χρόνια μετά για παραστάσεις, για το χατίρι της, ψάχνοντας το ανέφικτο. Δεν ήταν εκεί. Είχε πάει το μεγάλο ταξίδι της αιωνιότητας το Φθινόπωρο του 1992...Οι παλαιότεροι στη Λίμνη την θυμούνται με όλες τις ευαισθησίες κι ιδιαιτερότητες της. Η συνεργασία μου μαζί της αποτέλεσε στιγμές αλησμόνητες, που έγινε και σημείο αναφοράς για τους μελετητές και εργοβιογράφους της, ανθολόγους κ.λ.π.

Αναφέρω επιγραμματικά τον Γιώργο Βουτσά που καταγράφει, στη διαδικτυακή του σελίδα, αποσπάσματα από τη ποιητική συλλογή της Αγγελάκη, καθώς επίσης και μελοποιημένους στίχους της.

Τον ευχαριστώ και πάλι Θερμά!!!!"

*Προσθήκη Γιώργου Βουτσά

Ρήσεις της Μαρίας Αγγελάκη

" Η ζωή είναι φως μέσα στα σκοτάδια.

Φρόντισε να είναι όσο πιο λαμπερό γίνεται"

" Τα μεγάλα κατορθώματα βγαίνουν από μεγάλες αγάπες

και μεγάλες λύπες

το ερέθισμά τους είναι ποιητική πηγή."

Έχει εκδώσει ποιητική συλλογή με τίτλο "Ο σκουριασμένος κύλινδρος"-1991

Η ποίηση της Μαρίας Αγγελάκη είναι αληθινή και πρέπει να

παραμείνει ζωντανή και παρούσα ιδίως για τους ευβοείς.

Με χαρά σας παρουσιάζω σε μορφή pdf τον "Σκουριασμένο Κύλινδρο" μια πανέμορφη συλλογή ποιημάτων.

  

Μαρία Αγγελάκη - "Ο σκουριασμένος κύλινδρος"-pdf

Αύγουστος 2005

Από την εκδήλωση στη Λίμνη Ευβοίας στη μνήμη της Μαρίας Αγγελάκη.

"Φίλε, μια χούφτα" 

Απαγγελία: Γιώργος Βουτσής

  Φυσάει απόψε νοτιάς

Το ποίημα δεν είναι από την συλλογή της

"ο σκουριασμενος κυλινδρος"

Η μελοποίηση και η απόδοση από τον Ανδρέα Αρτέμη συγκλονιστική!

...

Φυσάει απόψε νοτιάς κι η ψιχάλα με δροσίζει

τώρα κατάλαβα το τι αξίζει να’ναι κανείς

κοντά στη θάλασσα…….   

  

ένα τσιγάρο στο στόμα κι αναπολώ

κάποια που πέρασαν και τι με περιμένει

ω ζωή δώς μου κιας μη μπορώ

κι ας με βρίσκει σκυφτή και κουρασμένη

φυσάει απόψε νοτιάς τα τζάμια τρίζουνε κτυπάνε

στον αρμυρό γιαλό τώρα με πάνε

στην άσπρη βάρκα που άραξε νωρίς

και κεί ,αγνάντια να βλέπω τις σκιές

να μου φωνάζουνε να μου χειροκροτάνε

θέλουν να με πάρουνε για αλλού

κι όπου στα πιο καλά  με πάνε.

Φυσάει απόψε νοτιάς μικρό το κύμα του 

με νανουρίζει…άρχισε το τζάμι να δακρύζει

τα μάτια μου κλείνουνε νωρίς.

κι εκεί αγνάντια να βλέπω τις σκιές

να μου φωνάζουνε να μου χειροκροτάνε

θέλουνε να με πάρουνε γι αλλού

κι όπου στα πιο καλά με πάνε

...

Θα γυρίσω απ’ το νοτιά

Το ποίημα δεν είναι από την συλλογή της

"ο σκουριασμενος κυλινδρος"

Η μελοποίηση από τον Ανδρέα Αρτέμη και η απόδοση από την κρυστάλλινη φωνή της Λουκίας Αγαπίου απογειώνουν τους καταπληκτικούς στίχους!

...

Θα γυρίσω απ’ το νοτιά

που το κύμα με ξέρει,

μ’ απλωμένα πανιά

ὁ καιρός να με φέρει.

Ἀγκαλιά στή δροσιά

κι ὁ νοτιάς νά μέ σέρνει.

Μιά ἔξω, μιά στά μισά

νά μέ σέρνει, νά μέ φέρνει.

Ἀγκαλιά στή δροσιά

κι ὁ νοτιάς νά μέ σέρνει.

Μιά ἔξω, μιά στά μισά

νά μέ σέρνει, νά μέ φέρνει.

Θά γυρίσω ἀπ’ τό νοτιά

κι ὁ ἀγέρας, πού ξέρει,

τά νερά θά κυλᾶ,

στή στεριά νά μέ φέρει.

Θά γυρίσω ἀπ’ τό νοτιά

καί μέ φύκια στίς πλάτες,

μέ κοχύλια πλατιά,

μυστικές μου ἀγάπες.

Καί ν’ ἁπλώσω πανιά

κι ἡ νοτιά νά μέ βρέχει.

Κι ἡ φτωχή μου καρδιά νά χτυπᾶ

καί ν’ ἀντέχει.

Θά γυρίσω ἀπ’ τό νοτιά

κι ὁ ἀγέρας, πού ξέρει,

τά νερά θά κυλᾶ,

στή στεριά νά μέ φέρει.

Θα γυρίσω ἀπ’ τό νοτιά

κι ὁ ἀγέρας, πού ξέρει,

τά νερά θά κυλᾶ,

στή στεριά νά μέ φέρει.

Θά γυρίσω ἀπ’ τό νοτιά

πού τό κύμα μέ ξέρει,

μ’ ἁπλωμένα πανιά

ὁ καιρός νά μέ φέρει.

ΘΑ ΓΥΡΙΣΩ ΑΠ' ΤΟ ΝΟΤΙΑ (Live 15/7/2023)

τραγουδούν Jacqueline Anna Crickitt & ο συνθέτης

παράσταση ΘΑΛΑΣΣΟΤΡΟΠΙΑ στο αμφιθέατρο Τάλας 15 Ιουλίου 2023

Δεῖξε μου, φίλε, ἕνα δρόμο

...

Δεῖξε μου, φίλε, ἕνα δρόμο

     πού νά τόν ἔχεις περπατήσει. 

      Ἔχω ἀλλάξει χίλιους δρόμους

     καί χίλια τρένα τῆς γραμμῆς.

        Μά δέ μπορῶ νά φτάσω κάπου

            πού ἡ καρδιά μου νά ἀκουμπήσει.

 Δεῖξε μου, φίλε, ἕνα δρόμο 
    κι ἄς μη μέ νοιάζεται κανείς.

                                      

 Δεῖξε μου, φίλε, ἕνα δρόμο 
          νά μήν τόν ἔχουν βόμβες σκάψει.

         Κι οὔτε τά βάσανα τοῦ κόσμου 
νά  τόν περνᾶνε τακτικά.

                                    

             Μά θέλω, φίλε, σάν ἀρχίσω ποτέ ἡ

καρδιά μου νά μήν κλάψει.

        Νά τραγουδάω καί νά φωνάζω 
   γιά ὅλα τῆς γῆς τά διαλεχτά.

Δεῖξε μου, φίλε, ἕνα δρόμο

     πού νά τόν ἔχεις περπατήσει. 

      Ἔχω ἀλλάξει χίλιους δρόμους
καί χίλια στή ζωή στενά. 

            Κι ὁ δρόμος, φίλε, νά  μπορέσει  
        μές  στή ζωή νά  μέ κρατήσει. 
    Δεῖξε  μου, φίλε, ἕνα δρόμο 
        κι ἄς  μήν τελειώνει πουθενά. 


              Ὁ δρόμος, φίλε, νά  μπορέσει  μές 
 στή ζωή νά  μέ κρατήσει. 
   Δεῖξε  μου, φίλε, ἕνα δρόμο 
       κι ἄς  μήν τελειώνει πουθενά. 

 Ο μικρός ψαράς

Το ποίημα δεν είναι από την συλλογή της

"ο σκουριασμενος κυλινδρος"

...

          Ένας μικρός ξανθός ψαράς με τη γαλάζια βάρκα του

                   και το γυαλί στο χέρι

          έψαχνε πάντα με καημό κοχύλι να’ βρει ακριβό

                   σ’ Ευβοϊκού λημέρι. (δις)

Ρεφραίν(δις)

           Γαλάζια μάτια πετρωτά, τσιγάρο είχε στα χείλια του

                   και σιγοτραγουδούσε

                πότε στα ρήχη ή στ’ ανοιχτά  

           σκυμμένος πάνω στο γυαλί και τον βυθό κοιτούσε..

      

           Μια μυρουδιά η ανάσα του

           κι η ψιχάλα η αλμυρή θόλωνε την ματιά του

           κι ένα κοχύλι τόσο δα ζητούσε να’ βρει κι η χαρά

                  να μπει μεσ’ την καρδιά του..  (δις)

Ρεφραίν   δις

         Γαλάζια μάτια πετρωτά

           μικρός ψαράς τώρα σκυφτά σαν κάτι να κοιτάζει

                   μικρή απόχη ακουμπά            

        πάνω στα φύκια και σιγά, το όστρακο ανεβάζει.

  Στάσου εκεί

    ...   

Στάσου εκεί-στάσου εκεί

που σ΄’ είχα γνωρίσει/ στάσου εκεί

Κι αν περάσανε χρόνια

το ίδιο σινιάλο μου δίνει η καρδιά σου

Σαν και τότε που σ’ είχα γνωρίσει

για πρώτη φορά.

Τα  αισθήματα τα ίδια

δε τα ξέφτισε ο χρόνος

κι αν μέσα στη σκέψη μου πλανιέσαι

δε ξεχνιέται ποτέ η χαρά.

Στάσου εκεί-στάσου εκεί

Πάνω στην άμμο ξαπλωμένος

Και ακούμπα στις βάρκες

Να σε βρέχει το κύμα, να σε λούζει ο αφρός

Και μοτίφια να κεντά στο κορμί σου η αρμύρα.

Εκεί στάσου-εκεί στάσου

έτσι σ’ είχα γνωρίσει

αγκαλιά με την άμμο, αγκαλιά με τις βάρκες

να σε βρέχει το κύμα, να σε λούζει το φως

         
  Τα κρυφά μονοπάτια

  ...

        Πόσες λύπες υπάρχουνε στα κρυφά μονοπάτια
         στα πεζούλια που άσπρισα να καθίσουνε φίλοι
         κι αγάπη στα γύρω μου πικραμένη κι αν είναι
             από ανθρώπους μαζεύτηκε κι άνθρωποι ειν’ χίλιοι

            κι αγναντεύω η λύπη μου κι ο αγέρας μου γνέφει
          να σταθώ μες στο δρόμο μου, στο πεζούλι, στην άκρη      
           κι άν οι λύπες υπάρχουνε κι η χαρά έχει σβήσει
       δε λυπάμαι που έχουνε ποτιστεί με το δάκρυ

             Πόσες λύπες κι ανήμποροι όλοι δρόμοι στενέψαν
             τα τραγούδια στη θλίψη τους που ακούγονται πέρα
          να γλιτώσω φωνάζουνε καταχνιά μες στο δείλι
             οι στιγμές μου ταιριάζουνε με τη γκρίζα τη μέρα.

        Πόσες λύπες υπάρχουνε στα κρυφά μονοπάτια
                 στοιβαγμένες αδιάκοπα κρυφές ώρες κτυπάνε         
        κι οι αγάπες αν φύγανε στου Νοτιά τον αγέρα
       μα τα πάντα τριγύρω μου για αγάπες μιλάνε.

             κι αγναντεύω η λύπη μου κι ο αγέρας μου γνέφει
                         να σταθώ μες στο δρόμο μου, στο πεζούλι, στην άκρη    
          κι άν οι λύπες υπάρχουνε κι η χαρά έχει σβήσει
      δε λυπάμαι που έχουνε ποτιστεί με το δάκρυ.
...

Αντί κριτικής παραθέτω ένα σχόλιο του ιδίου του συνθέτη...

Ανδρέας Αρτέμης
Πριν από 6 χρόνια
Ο Συνθέτης αν και δεν γράφει λαϊκά τραγούδια 

εν τούτοις το 2004 επέλεξε τη φωνή 

του μαθητή του Μιχάλη Μάυρου για να ερμηνεύσει 

στο δίσκο αυτό το 2004 τις "Λαϊκές Μπαλάντες" του.

Ο στίχος έχει ένα ρυθμικό ερωτικό ύφος.. 

με αίσθημα βέβαια παλιότερης "σχολής" ερμηνευτικών ικανοτήτων, που υπηρετήθηκαν 

από μεγάλα καλλιτεχνικά αναστήματα....!

Για την αγάπη

...

Ποιος σου’ μαθε να λες τη λέξη αγάπη

     που’ ναι μια λέξη με φιγούρες και στροφές

αν έχει νόημα βαθύ να μην ξεχάσεις

     ν’ αγκαλιάζεις, να φιλάς και να τη λες.

            Τότε θα γίνεται μια σμίξη αλαφιοσύνης          

  που θα παλεύει η καρδιά σου η φτωχή

       σαν αστραπή μες στη νύχτα και με βιασύνη

     θα τρέχει πάλι η ματιά σου να με βρει.

          Σε κάμπο ανθόσπαρτο με πόρτα ανοιγμένη

      μια μυρουδιά μυρτιάς και θα σου το πω

       έλα κοντά μου που’ ναι όλα ανθισμένα

          και στο αγκάλιασμα να πούμε σ’ αγαπώ

             ποιος σου’ μαθε να λες τη λέξη αγάπη             

        που’ ναι μια λέξη με φιγούρες και στροφές

αν έχει νόημα βαθύ να μην ξεχάσεις

     ν’ αγκαλιάζεις, να φιλάς και να τη λες

      μια θάλασσα στα μπλέ αργυρά νερά της

   βάρκα στα πράσινα με κάτασπρο πανί

            και η ματιά σου ν΄αρμενίζει στα κρυφά της

   να ξανοιχτούμε μακριά χωρίς ντροπή.

            ποιος σου’ μαθε να λες τη λέξη αγάπη         

            που’ ναι μια λέξη με φιγούρες και στροφές

αν έχει νόημα βαθύ να μην ξεχάσεις

     ν’ αγκαλιάζεις, να φιλάς και να τη λες

   Ποιος σου ‘μαθε να λες τη λέξη αγάπη

           Που’ ναι μια λέξη με φιγούρες και στροφές

Έλα γλυκά οι δυο μας να περνάμε

           Να  μ’ αγκαλιάζεις να με φιλάς και να τη λες

Θα περιμένω για να ρθείς

Το ποίημα δεν είναι από την συλλογή της

"ο σκουριασμενος κυλινδρος"

...

                                

Θα περιμένω για να ρθείς έτσι απλά κι ωραία

Υγρά τα μάτια μου τα δυό θα σε καλοσωρίσουνε

         Εγώ θ’ απλώσω επάνω σου όμορφα και  μοιραία                          

        Κι οι στιγμές  μας οι όμορφες πίσω θε να  γυρίσουνε    [δις]

Και θα γελάσει η βραδυά  παίζοντας  στο τραπέζι

Θα’ χω στην κούπα σου κρασί να σε καλοσωρίσουμε

Δεν θα ρωτώ που ήσουνα, φτάνει που ξαναήρθες [δις]

Θα μας κρατήσουν οι στιγμές, πίσω  θα μας γυρίσουνε

Θα περιμένω για να ρθείς έτσι απλά κι ωραία

Υγρά τα μάτια μου τα δυό θα σε καλοσωρίσουνε

Δεν θα ρωτώ που ήσουνα, φτάνει που ξαναήρθες 

Θα μας κρατήσουν οι στιγμές, πίσω  θα μας γυρίσουνε.

Το ταξίδι

Το ποίημα δεν είναι από την συλλογή της

"ο σκουριασμενος κυλινδρος"

...

Μην κλείνεις τα μαβιά σου μάτια
άστα ανοιχτά να δεις που  θα ρθώ
στο δρόμο απ’ το ταξίδι
θα σταθώ να σε κοιτάζω
μέσα στη δύση τ’ ουρανού.

Μην κλείνεις τα μαβιά σου μάτια
θέλω το βλέμμα σου να πάρω
σαν  θα σε φτάσω πριν γύρει ο ήλιος
μέσα στη δύση της χαράς…

και μη χτενίσεις τα μαλλιά σου
άστα να πάει ψηλά η ζωή μας
μαζί μου-τώρα πιά μαζί μας
θα’ναι οι στιγμές που καρτεράς.


Κι άσε τα δάκρυα να τρέχουν
ποτάμι να γίνει η χαρά μου
για μένα θα σαι κεί να στέκεις
λουλούδι του αγρού.

Ψάχνω να βρω εσένα

Το ποίημα δεν είναι από την συλλογή της

"ο σκουριασμενος κυλινδρος"

...

Ψαχνω να βρώ τώρα τι θέλω και τι ζητώ στη μοναξιά μου
Φτάνει τ’απριλιάτικο λουλούδι τραγούδι της άνοιξης κοντά μου 

Ρεφραίν  δις
                  

   Και φυγαδεύω όλες τις σκέψεις γεφύρι κάνω και περνάω        
 Και το διαφέντεμα του νού μου το παίρνω και ταξίδι πάω  

         

Ψάχνω να βρώ τι θέλω τώρα καράβι κάνω τα όνειρα μου
   Και τ’ αρμενίζω στα πελάγη και με τιμόνι την καρδιά μου
Ρεφραίν  δις

Ψαχνω να βρώ εσένα πόσο ,πόσο μου έλειψες στο λέω
         Νά’μαι στην άκρη του άσπρου βράχου και για τα μάτια σου να κλαίω.
                   
Ρεφραίν  τρις

Μια πίκρα μεσ’ το καλοκαίρι

Το ποίημα δεν είναι από την συλλογή της

"ο σκουριασμενος κυλινδρος"

...

Μια πίκρα μεσ’ το καλοκαίρι
πήρα εγώ και ποιος να ξέρει
 πήρα εγώ και ποιος να ξέρει 
πόσο σ’ αγάπησα

      Κι ήρθε και μ’ ήβρε ο χειμώνας
    κρύος αγέρας που με πάει
  σέρνει το όνειρο το πάει
   κει που σ’ αγάπησα

  μια πίκρα μεσ’ το καλοκαίρι
  πήρα εγώ και ποιος να ξέρει
  πήρα εγώ και ποιος να ξέρει
 πόσο σ’ αγάπησα.

         Κι ήρθε και μ’ ήβρε ο χειμώνας
      βαρύ το κρύο πώς να αντέξω
      σ’ αγάπησα χωρίς να φταίξω
    αλλά σ’ αγάπησα
μουσική………
Μια πίκρα μες το καλοκαίρι…..πόσο σ’ αγάπησα
Κι ήρθε και μ ‘ ήβρε…..σ ‘αγάπησα

     Σινιάλο  (ο αετός)
     ...

Ήταν πουλί αετόπουλο,
χτυπούσε τα φτερά του
      πέφταν στα πόδια του κλαριά
  και τα δεντριά λυγίζαν.
    Κι αυτός στητός καμάρωνε 

διαφέντευε το λόγγο

    σπίτι του είχε μια κορφή
    και μυρωδιά από κέδρο.


       Και φώναζε για ν’ ακουστεί
στις παραπάνω ρούγες
     μα ταν μονάχος κι έρημος
    κι έκλαιγε στα κρυφά του
    κι ήταν το κλάμα του βου
 σαν το λιοπύρι τ’ άδειο
         κι είχε καημούς και βάσανα 
  στην τόση μοναξιά του.

   Η περηφάνια του η πολλή
Δεν κράτησε και τόσο
   Πουλί ήτανε και γέρασε
      και σκύβει στη σπηλιά του.
       Κι άπλωσε τις φτερούγες του
  τη γύμνια να σκεπάσει.

Τότε απλώθηκε χαρά
      στ’ άλλα πουλιά του λόγγου

            τραγούδησαν και τα κλαριά   (δις)
για τη λευτερωσύνη