O Μητροπολίτης Γρηγόριος Πλειαθός (1891-1971), κατά κόσμον Πέτρος Πλειαθός, γεννήθηκε το έτος 1891, στον Τριαντάρο της Τήνου. Οι γονείς του, Ιωάννης και Αριστέα, τον ανέθρεψαν «εν παιδεία και νουθεσία Κυρίου», αφού και οι ίδιοι είχαν καταγωγή από ιερατικό γένος. Ο πατέρας του ήταν ξάδερφος του Αγίου Ιερομάρτυρος Αμβροσίου (Πλειαθού ή Πλειανθίδη), επισκόπου Μοσχονησίων, ο οποίος μαρτύρησε κατά την διάρκεια της Μικρασιατικής Καταστροφής (1922), ενώ η μητέρα του, ήταν κόρη του Ιερέα Κωνσταντίνου Καρδαμίτση και ο αδελφός της Νικόλαος ήταν επίσης, Ιερέας.
Τον Δεκέμβριο του 1922, εξελέγη από την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος Μητροπολίτης Χαλκίδος, Ξηροχωρίου και Βορείων Σποράδων, διαδεχόμενος τον αποβιώσαντα Μητροπολίτη Χαλκίδος και Καρυστίας Χρύσανθο Προβατά (1907-1921). Χειροτονήθηκε κατά την Θεία Λειτουργία της 21ης Δεκεμβρίου 1922, στον Ι. Ναό Αγίας Ειρήνης οδού Αιόλου Αθηνών, υπό του Γέροντός του Μητροπολίτου Σύρου Αθανασίου, με την συμμετοχή και των Μητροπολιτών Δημητριάδος Γερμανού και Ανέων (μετέπειτα Βεροίας) Αλεξάνδρου.
Στην Ιερά Μητρόπολη Χαλκίδος και συγκεκριμένα στον Μητροπολιτικό Ι. Ναό του Αγίου Δημητρίου, ενθρονίσθηκε την 23η Μαρτίου 1923, «εν μέσω αισθημάτων αγάπης και ενθουσιασμού καταγοητεύσας διά της ρητορίας και της καθ’ όλα, παρά το νεαρόν της ηλικίας, ιεροπρεπείας τους Χαλκιδείς».
Ο Μητροπολίτης Γρηγόριος στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο
Στην περίοδο της κατοχής αγωνίστηκε για τον επισιτισμό του πληθυσμού και ηγήθηκε γενικής απεργίας για να αποτραπεί η εκτέλεση ομήρων (Αύγουστος 1943)
Συγκλονιστική είναι η μαρτυρία, την οποία διέσωσε ο αείμνηστος συγγραφέας Τάσος Παπαποστόλου, σχετικά με την εκτέλεση 110 πατριωτών στην Ριτσώνα, στις 16 Μαίου 1944:
«….Ύστερα ο φρούραρχος Γερμανός, με τον Παπαθανασόπουλο τον στρατηγό δίπλα του, έστειλαν και φώναξαν το δεσπότη Χαλκίδας Γρηγόριο. Κι όταν ήρθε, του πρότεινε, μέσω του διερμηνέα, να υποδείξει 110 ονόματα, ανάμεσα στους κρατουμένους, που να ανήκουνε στην αντίσταση, για να μην εκτελέσουνε αθώους!
Ο Δεσπότης, χωρίς να σκεφτεί πολύ, είπε στο διερμηνέα που έστεκε δίπλα με το μπλοκ και το μολύβι έτοιμος ν’ ακούσει και να γράψει ονόματα:
– Γρηγόριος ο Χαλκίδος!… και σταμάτησε.
Ο διερμηνέας δίσταξε να γράψει και τον κοίταξε τρομαγμένος.
– Γράψε παιδί μου, γιατί διστάζεις; Γρηγόριος ο Χαλκίδος, δεν άκουσες;…
Ο διερμηνέας έγραψε με τρεμάμενο χέρι τ’ όνομα και σταμάτησε, ξανακοιτάζοντας με τρόμο το Δεσπότη.
– Διάβασε τώρα τ’ όνομα στο φρούραρχο και πες του να προσθέσει όποιους νομίζει από κάτω! Δεν γνωρίζω κανένα άλλο όνομα! Το χτύπημα στους Γερμανούς δεν έγινε από Χαλκιδαίους, μήτε από άλλους πολίτες, έγινε από αντάρτες, επομένως είναι άδικο και αμαρτία μεγάλη αυτό που πάτε να κάνετε. Γι’ αυτό θα ήθελα να παρακαλέσω το φρούραρχο να πεθάνω πρώτος…»
O Μητροπολίτης Γρηγόριος και η εβραϊκή κοινότητα της Χαλκίδας
Η εβραϊκή κοινότητα της Χαλκίδας αριθμούσε το 1928 64 άτομα, έναντι 150 ατόμων το 1920. Οι κοινοτικές πηγές ανεβάζουν τον αριθμό, πριν αρχίσει ο διωγμός, σε 239 άτομα. Στη διάρκεια του διωγμού οι περισσότεροι κατέφυγαν στα χωριά της Εύβοιας και αρκετοί στη Μέση Ανατολή με τη βοήθεια της Αντίστασης. Στις προσκλήσεις των αρχών Κατοχής για καταγραφή, παρουσιαζόταν ολοένα και μικρός αριθμός, μέχρι που στις 24.5.1944 προσήλθε μόνον ο αρχιραβίνος Δαυίδ Μάτσας. Έτσι, δεν έγινε συστηματικός εκτοπισμός. Μόνον 24 εβραίοι συνελήφθησαν σε μπλόκα ή μετά από καταδόσεις και στάλθηκαν σε στρατόπεδο εξόντωσης ή σε καταναγκαστική εργασία.
Ο Γρηγόριος ήταν ο εμπνευστής ψηφίσματος του δημοτικού συμβουλίου Χαλκίδας, που εξέφρασε την ευχή να μη διωχτούν οι εβραίοι της πόλης. Παρότρυνε τον πρόεδρο της Κοινότητας Σολομών Μαΐση να εγκαταλείψουν την Χαλκίδα όσοι εβραίοι δεν είχαν ήδη φύγει και τον αξιωματικό της Χωροφυλακής Οικονομίδη να τους χορηγήσει ψεύτικες ταυτότητες. Έκρυψε τους Κυλίνδρους του Νόμου Χαλκίδας στο ιερό της Μητρόπολης, μαζί με τα βιβλία και τα ιερά σκεύη της συναγωγής.
Τον Ιανουάριο του 1945 η Ισραηλιτική Κοινότητα τον ανακήρυξε «μέγα ευεργέτην διά τας προς το Εβραικόν στοιχείον της πόλεως Χαλκίδος σθεναράς προσπαθείας του προς διάσωσίν του εκ του απηνούς διωγμού του βαρβάρου κατακτητού». Το όνομά του χαράχτηκε στην εντοιχισμένη στη συναγωγή μαρμάρινη πλάκα που αναγράφει τους ευεργέτες της Κοινότητας.
Η αποτροπή της ανατίναξης της γέφυρας από τους Γερμανούς
Οι Γερμανοί αναχώρησαν οριστικά από τη Χαλκίδα στις 14-15 Οκτωβρίου 1944. Προορισμός τους ήταν ο Βόλος και από εκεί η Γερμανία, με όποιο μέσο βρισκόταν. Προφανώς θέλοντας να καθυστερήσουν τις όποιες κινήσεις των συμμάχων είχαν σκοπό να κλείσουν τόσο το πέρασμα των πλοίων από τον πορθμό όσο και των οχημάτων από την Στερεά στην Εύβοια. Έτσι ετοιμάζονταν να την ανατινάξουν.
Ο Μητροπολίτης Χαλκίδος Γρηγόριος για μία ακόμα φορά παρενέβη και ζήτησε από τους Γερμανούς να μην προχωρήσουν στην ανατίναξη της γέφυρας. Ο Γερμανός λιμενάρχης πείσθηκε από τον μητροπολίτη και τελικά διέταξε να ανοίξει η γέφυρα και να αφαιρεθούν τα μαγκάνια (κλειδιά) της. Διαβάστε ολόκληρη την συγκλονιστική ιστορία της παραλίγο ανατίναξης της γέφυρας της Χαλκίδας.
Η εξορία
Μετά την λήξη του πολέμου ο Μητροπολίτης Γρηγόριος παύθηκε από τα καθήκοντα του εξαιτίας της σχέσης του με τους αντάρτες. Μετά την λήξη της ποινής του τον Δεκέμβριο του 1945, εξαιτίας και της δημοφιλίας του, τον επανάφεραν ενώ λίγο αργότερα έγινε απόπειρα δολοφονίας του.
Επιστροφή του Μητροπολίτη Γρηγορίου στην Χαλκίδα μετά την λήξη της ποινής που του είχε επιβληθεί λόγω της συμμετοχής του στην αντίσταση.
Ο Μητροπολίτης Χαλκίδος Γρηγόριος Πλειαθός έφυγε από την ζωή την Παρασκευή 23 Ιουλίου 1971, ημέρα κατά την οποία η Εκκλησία τιμά την συμπατριώτισσά του Οσία Πελαγία την Τηνία. Μετά από τετραήμερο προσκύνημα στον Μητροπολιτικό Ι. Ναό Αγίου Δημητρίου Χαλκίδος, το σκήνωμά του μεταφέρθηκε στον Ι. Ναό του Αγίου Νικολάου, όπου και εψάλη η Εξόδιος Ακολουθία, στην οποία προεξήρχε ο συντοπίτης του Τήνιος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Ιερώνυμος ο Α΄ (1967-1973). Η ταφή του έγινε, κατά την επιθυμία του, στο προαύλιο του Ι. Ναού Ζωοδόχου Πηγής του Εκκλησιαστικού Ορφανοτροφείου της Ι. Μητροπόλεως, στην Έξω Παναγίτσα Χαλκίδας.
Στην παραλία της Χαλκίδας, κοντά στην παλιά γέφυρα της Χαλκίδας υπάρχει η προτομή του. Ο δημιουργός της γλύπτης Γεώργιος Καλακαλλάς σμίλεψε τη μορφή του μητροπολίτη σε μάρμαρο το έτος 1974.
Πηγές:
Μαρτυρίες Χαλκιδέων στο Eviaportal.gr,
Ημερολόγιο Ιεράς Μητρόπολης Χαλκίδας 2013,
Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος
Διαβάστε περισσότερα στο: https://eviaportal.gr/mitropolitis-grigorios-pleiathos/
...............................................................
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου