Τετάρτη 16 Δεκεμβρίου 2020

Μενέδημος ο Ερετριεύς (350-278 ή 275 π.χ): Φιλόσοφος (εριστικός) Ιδρυτής της Ερετριακής Σχολής

 


Βιογραφία

Δική μου μεταφορά στην απλή καθομιλουμένη, του λήμματος για τον Μενέδημο
στην Εγκυκλοπαιδεία του Πυρσού(πρώτη έκδοση 1926).

" Έλληνας εριστικός φιλόσοφος, ιδρυτής της ερετριακής σχολής. Γεννήθηκε περί το 350 π.χ. και πέθανε το 278 ή το 275 π.χ. Ευγενικής καταγωγής αλλά πτωχός, εργαζόταν ως κτίστης μέχρις ότου τον έστειλαν επικεφαλής μικρής στρατιωτικής δύναμης στα Μέγαρα, όπου κατά την παράδοση συνάντησε τον Πλάτωνα, προσωρινά εξορισμένο εκεί, και ενθουσιάστηκε από την φιλοσοφία του με αποτέλεσμα να τον ακολουθήσει στην Αθήνα.
Η παράδοση αυτή είναι αδύνατον να συμφωνεί με την πραγματικότητα, γιατί ο Πλάτων πέθανε σε εποχή που ο Μενέδημος ήταν μόλις τεσσάρων ετών. Δείχνει, όμως, την τάση των αρχαίων ιστορικών της φιλοσοφίας να παραπέμπουν κατ' ευθείαν γραμμή στον πρώτο αρχηγό όλες τις διακλαδώσεις της διδασκαλίας του. Παρά την διαβεβαίωση του Αθηναίου ότι ο Μενέδημος ήταν Πλατωνικός, ανήκει μάλλον στην μεγαρική σχολή, διότι μαθαίνουμε ότι με προτροπή του φίλου του Ασκληπιάδη από την Φλιούντα, όταν επανήλθε στα Μέγαρα άκουσε τον περίφημο Στίλπωνα και κατόπιν τον Φαίδωνα στην Ηλεία. Τέλος επέστρεψε στην πατρίδα του και ίδρυσε την εκεί σχολή, ο ίδιος όμως εξακολούθησε να έχει μεγαλύτερη πολιτική σπουδαιότητα ως πρώτος γερουσιαστής και απεσταλμένος πληρεξούσιος πρέσβης στις αυλές του Πτολεμαίου, του Λυσίμαχου και του Δημητρίου Πολιορκητή , παρά σαν φιλόσοφος. Όταν θεωρήθηκε ύποπτος για προδοσία κατέφυγε κοντά στον Αντίγονο, γιο του Δημητρίου και ενθουσιώδη μαθητή του. Πέθανε από μαρασμό σε αρκετά προχωρημένη ηλικία. Δεν έχουμε γραπτές πηγές για την φιλοσοφία του και οι αρχαίοι είχαν συγκεχημένες εντυπώσεις περί της διδασκαλίας του. Είναι βέβαιο οτι πλησίαζε προς την μεγαρική σχολή και διακρινόταν για την λεπτολόγο και μικρολόγο διαλεκτική του. Ο Μενέδημος δεν αναγνώριζε ως αλήθεια παρά μόνο τις απλές και καταφατικές προτάσεις. Οι αρνητικές και οι σύνθετες (υποθετικές) δεν είναι δυνατόν να περιέχουν αλήθεια, διότι οι ιδιότητες δεν έχουν αυτόνομη ύπαρξη, αλλά μόνο σε σχέση προς το υποκείμενο στο οποίο κατηγορούνται. Επομένως δεν δύνανται να δεχθούν άλλο κατηγορούμενο. Παρακολουθούμενος λοιπόν μέχρι τέλους ο συλλογισμός αυτός μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι κανένα κατηγόρημα δύναται να εξενεχθεί από κανένα πράγμα άλλο εκτός από τον εαυτό του άρα μόνο οι ταυτολογικές προτάσεις του τύπου Α=Α μπορούν να θεωρηθούν αυστηρά επικυρωμένες. Η αλήθεια είναι ενιαία και αδιαίρετη και το πιθανό ή συμπίπτει με αυτήν ή απορρίπτεται στο χώρο του ανύπαρκτου. Ο Μενέδημος είχε υιοθετήσει πλήρως την ενότητα του όντος των Ελεατών φιλοσόφων. Η απόλυτη αυτή και αναγκαστική ενότητα είναι και ο σκοπός της ηθικής. Το αγαθό (καλό) είναι ένα, το αυτό και αναλλοίωτο, και αποτελεί το περιεχόμενο όλων των αρετών, οι οποίες είναι απλά εκδηλώσεις μιας και της αυτής ιδέας. Το απόλυτο αγαθό συμπίπτει όμως με την αλήθεια και αυτός που το πετυχαίνει φτάνει στον ύψιστο σκοπό της φιλοσοφίας. Το αγαθό είναι καθαρά πνευματικό. "
..........................
 
Από την διπλωματική εργασία της Αγγελικής Δανοπούλου με θέμα: "Το Φυσικό Δίκαιο στην Κυνική Φιλοσοφία"






Αποφθέγματα αποδιδόμενα στον Μενέδημο.
......................................

" Είναι πολύ σπουδαίο να επιθυμείς όσα πρέπει".
" Η αρετή εάν αποκτηθεί δεν χάνεται ".
" Σκοπός είναι η ενάρετη ζωή ".
" Οι πόλεις και τα σπίτια ευτυχούν χάρη στη σύνεση των ανδρών, όχι με ψαλμούς και τερετίσματα* ". 
" Μπορεί να νικηθεί από τους αδυνάμους ο γρήγορος κι από τη χελώνα ο αετός, πολύ εύκολα ".
" Ο σοφός είναι αξιαγάπητος, δεν κάνει σφάλματα, είναι φίλος των ομοίων του και δεν αφήνει τίποτα στην τύχη ".




...........................................................

Δεν υπάρχουν σχόλια: